De Marswetering kent een lange geschiedenis. Het is van oorsprong een natuurlijk riviertje ergens ontsprongen voor de 13e eeuw tussen Rechteren en de hoge gronden bij Vilsteren.

Volgens “Google books.nl, De Sallandse weteringen uit 1848 blz 177; “ontstaan ten zuiden van huis Regteren, een lengte van 11 mijl, bij aanvang 1 el breed, bij Den Berg 1,45 en 2,15 el, ontlast bij het Linterzijl een doorgang van1,28 en 0,03 el boven NAP“. 1 el is na 1820 gesteld aan 1 meter, 1 mijl wordt 1 km. De huidige Marswetering heeft een lengte van 13 km en een hoogteverloop van ongeveer 4 meter. De Marswetering heeft via laagtes een slingerend riviertje gevormd, door mensenhanden vaak vergraven.

Dwars door een vruchtbaar gebied van Rechteren, Den Berg en Den Aalshorst. Misschien was dit ook wel de reden dat Jacobus Vriesen in 1641 het erve Veldinck kocht en daarnaast in 1644 het spieker Aalshorst bouwde.

Duidelijk is dat in de wetering vroeger veel vis werd gevangen. Zelfs een boerderijtje aan het water kreeg de naam “de Foeke” (de fuik). Kijken we een driekwart eeuw terug dan was er op de wetering een “schouwplicht”. Boeren in de omgeving hadden de plicht elk najaar de slootkanten te maaien en zelfs de bodem te plaggen om te voorkomen dat afvoer van water zou stagneren.

Ik herinner mij dat mijn vader in de 50er jaren schouwplicht had, hoewel geen grond aangrenzend. Toch schouw maken tussen de Rietmansweg en de Bergerallee over een lengte van 150 meter. Die oude wetering was slechts een halve meter diep, maar zeer helder water.

Overal langs het water waren bij weilanden drinkkolken voor het vee. Tussen de Bergeralle en het Engelsewerk was een laag gebied “de Schutsmoat en de Mässies” waar altijd water bleef staan zodat je hier in de winter kon schaatsen. De wetering is in vorige eeuwen herhaaldelijk verlegd.

Eind 50er jaren vond er een grote ingreep plaats door het Waterschap Dalmsholte. De Marswetering werd over de gehele lengte aanzienlijk verbreed en deels verlegd. Klapperende houten brugdekken werden vervangen door betonnen duikers, diverse aluminium schuiven werden er aangebracht. Alles er op gericht om zoveel en zo snel mogelijk water uit het gebied af te kunnen voeren.
Amper 30 jaar later begon het opnieuw, nu een nieuw waterschap, Bezuiden de Vecht. Opnieuw werd hier en daar de watergang verbreed, nieuwe bredere duikers aangebracht want het water moest nog sneller weg…….. Gelukkig is er is een mooie bestemming gevonden voor de oude duikers. Hiervan werden er twee ruime vleermuiskelders gemaakt, aan de Houtmars en in het Engelsewerk aansluitend de voormalige ijskelder die de functie al had. Dus voor de natuur een geweldige oplossing.
In de jaren na de eeuwwisseling is gewerkt aan opvangruimte voor water. Tussen het Aalshorsterpad en de Heinoseweg en tussen de Bergerallee en de Rietmansweg zijn brede delen afgegraven door het Waterschap Drents Overijsselse Delta. In dit laatste gebied is een brede natuurstrook aangelegd, met een mooi slingerend wandelpad, het Willemspad genoemd, wat doorloopt tot de Rietmansweg in een van de mooiste wandelgebieden in de gemeente Dalfsen. Dwars door het gebied zijn 2 verhogingen waaronder de grote aardgastransportleidingen liggen van ongeveer 100 cm dikte.

Afgelopen 3 jaar zijn er heel bijzondere werkzaamheden uitgevoerd aan de Marswetering. Alle eerdere werkzaamheden om snel water af te voeren bleken geen goede keus te zijn, verdroging ging te koste van de landgoederen. Nu is alles er op gericht meer water in het gebied vast te houden, verbetering waterkwaliteit en terugbrengen van de oorspronkelijke visstand en voor bescherming van op palen gebouwde landhuizen. Tevens kregen de vissen de gelegenheid tegen de stroom op te zwemmen door het aanbrengen van veel vispassages over 13 km van Vilsteren tot het Linterzijl in Lenthe.

Het heeft een enorme verrijking gegeven voor de natuur in dit gebied en is naar mijn mening het mooiste natuurgebied in de gemeente Dalfsen geworden. Het meest interessante gebied ligt tussen de Dalmsholterweg, bij de Houtmars, Rietmanweg, Willemspad, Bergerallee, Engelsewerk en het Aalshorsterpad.

Bij de Houtmars is een bijpass aangebracht waarin diverse vispassages, boomstammen op een fundering, met in het midden een overgang waar het water stroomt en de vis stroomopwaarts kan. In de bestaande Marswetering een stuw, die alleen gebruikt wordt om water af te voeren bij veel regenval. In het gebied tot het Aalshorsterpad zijn meerdere bijpasses aangebracht met kleine stuwen en is er veel opvangruimte voor het water ontstaan. Bij de Bergerallee wordt de wetering die in de zestiger jaren is aangelegd alleen gebruikt bij veel water, die stuw staat op 150 cm +NAP en laat slechts enkele cm water overlopen. Overig water loopt nu via diverse vistrappen door de oude Marswetering als bijpass zoals die voor 1957 heeft gelopen, dwars door en rond het Engelsewerk en de voorwatergracht van Den Aalshorst, daarna voorbij het Aalshorsterpad naar de bestaande Marswetering. Het landgoed is nu verzekerd van voldoende water in de grachten.

De vernieuwde Marswetering bewijst nu al zijn dienst en er worden meer vissen waargenomen. De landgoederen krijgen nu voldoende water en het peil is beheersbaar, van belang bij de enorme droogte die het gebied de laatste jaren heeft gekend.

Ongekend hoe hard de natuur zich in dit gebied heeft hersteld, prachtig wuivend riet en spontaan opkomende bloemen en oude beplanting, dit moet je gezien hebben. Al met al een enorme verrijking voor de natuur, voor het waterleven.

Veel inwoners van onze gemeente kennen nauwelijks dit prachtig gebied. Ook voor de recreatie is het een prachtig wandelgebied en het zou mooi zijn dat het Waterschap met de landgoederen een aantal informatieborden zou plaatsten om bezoekers en wandelaars te informeren over dit zeldzaam mooi natuurgebied.

WvdV